ایزوپروپیل الکل یک مایع فرار، بدون رنگ و قابل اشتعال است که همانطور که از نامش پیداست، در گروه ترکیبات الکلی جای می گیرد. این ترکیب آلی را با اسامی دیگری همچون ایزوپروپانول یا اتیل الکل هم می شناسند. خاصیت حلالیت نسبتا بالای این ماده باعث شده تا از آن به عنوان یک حلال قوی در صنایع مختلف استفاده شود. در این مطلب قصد داریم با ویژگی های ایزوپروپیل الکل بیشتر آشنا شویم.

ایزوپروپیل الکل چیست؟

ایزوپروپیل الکل با فرمول شیمیایی C3H8O، مایعی شفاف و فاقد رنگ است و بوی تند و زننده ای دارد. بوی این ماده چیزی شبیه به الکل یا استون است و طعم نسبتا تلخی دارد. ایزوپروپیل الکل شدیدا اشتعال زاست و در محیط های با دمای بالا یا در اثر جرقه سریعا دچار حریق می شود. با توجه به درصد قابل توجه الکل موجود در آن، از این ماده برای تولید بسیاری از محصولات از جمله مواد شوینده خانگی، مواد ضد عفونی کننده، آفت کش ها، حشره کش ها و... استفاده می شود. 
ایزوپروپیل الکل یا به اختصار IPA، با برندهای مختلفی به بازار عرضه می شود و هر کدام از انواع آن در سطوح کیفی متفاوتی قرار دارند. از این رو شما مصرف کننده گرامی باید قبل از خرید این محصول، نوع و کیفیت آن را تعیین کنید تا بتوانید انتخاب مناسبی به هنگام خرید داشته باشید.

ویژگی های ایزوپروپیل الکل

در این بخش با مهم ترین ویژگی ها و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ایزوپروپیل الکل آشنا می شویم:

• از اسامی دیگر این ماده عبارتند از: ایزوپروپانول، دی متیل کربونیل، پروپیل الکل نوع دوم
• از نظر حلالیت کاملا در استون، آب، کلروفرم، بنزن، دی اتیل اتر، گلیسرول و اتانول محلول است.
• همانطور که اشاره کردیم اشتعال پذیری بالایی دارد.
• نقطه ذوب آن 89- درجه سانتی گراد است.
• نقطه جوش آن 6.82 درجه سانتی گراد است.
• جرم مولکولی آن 60.096 گرم بر مول است.
• دانسیته آن 0.786 گرم بر سانتی متر مکعب است. ( در دمای 20 درجه سانتی گراد)
• از نظر ظاهری نیز همانطور که اشاره کردیم، مایعی شفاف، فاقد رنگ با بویی تند است.
• ایزوپروپیل الکل برخلاف اتانول یا متانول، قابلیت مخلوط شدن با محلول های نمکی را ندارد. 
• این ماده در گریدها و درصدهای مختلفی به بازار عرضه می شود.

کاربردهای ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل در مصارف خانگی، تجاری و صنعتی کاربردهای بسیار گسترده ای دارد. مهم ترین علت مصرف این ماده در صنایع مختلف، خاصیت حلالیت بالای آن است که باعث می شود از آن به عنوان یک ماده افزودنی در فرمول کردن بسیاری از مواد اولیه استفاده شود. در ادامه با مهم ترین کاربردهای ایزوپروپیل الکل آشنا می شویم.

کاربرد به عنوان واسط شیمیایی

از ایزوپروپیل الکل در بسیاری از صنایع به عنوان یک واسط شیمیایی برای تولید بسیاری از محصولات استفاده می شود. از جمله مواد شیمیایی تولید شده به کمک این ماده عبارتند از:

• متیل ایزوبوتیل کتون
• متیل ایزوبوتیل کربینول
• ایزوپروپیل آمین
• ایزوپروپیل استات
• همچنین از ایزوپروپیل الکل به عنوان یکی از مهم ترین و اصلی ترین مواد اولیه در تولید استون استفاده می شود.
• کاربرد به عنوان سوخت

کاربردهای صنعتی ایزوپروپیل الکل

از مهم ترین کاربردهای صنعتی ایزوپروپیل الکل عبارتند از:

• از آن در فرمولاسیون علف کش ها و آفت کش ها استفاده بسیار زیادی می شود.
• در صنایع رنگ و رزین، پوشش های سطحی و تولید جوهر نیز از آن به عنوان یک ماده حلال استفاده می شود.
• از آن برای رقیق کردن و کاهش غلظت اسانس ها استفاده می شود.
• به دلیل توانایی در حل کردن چسب ها و مواد اضافی، از آن برای تمیز کردن قطعات الکترونیکی همچون قطعات نیمه رسانا، تخته مدار، شار لحیم و... به وفور استفاده می شود. (ایزوپروپیل الکل می تواند آلودگی ها، چسب ها، چربی ها، لکه ها و روغن را از روی سطوح به خوبی تمیز کند.)
• می توان برای رنگ و چربی زدایی فلزات از آن استفاده کرد.
• در صنعت چاپ برای تجهیزاتی همچون؛ لیتوگرافی، چاپ گراور و فلکسوگرافی از ایزوپروپیل الکل به عنوان یک پاک کننده قوی استفاده می شود.
• به عنوان یک ماده رقیق کننده در صنعت تولید لاستیک استفاده می شود.
• برای تولید روغن تری گلیسیرید با کیفیت بسیار بالا از این ماده استفاده می کنند. (ایزوپروپیل الکل این کار را از طریق جداسازی فسفولیپیدها و اسیدهای چرب امگا 3 از داخل ماهی انجام می دهد.)
• در تولید مدارهای چاپی و در صنعت لحیم کاری مورد استفاده قرار می گیرد.
• در صنایع تولید لوازم آرایشی و بهداشتی، صنعت پزشکی و داروسازی نیز بسیار کاربردی است.
• در تولید محصولات مراقبت از پوست و مو، محصولات شوینده و ضدعفونی کننده نیز به وفور از این ماده استفاده می شود.

کاربردهای خانگی ایزوپروپیل الکل

از کاربردهای خانگی ایزوپروپیل الکل عبارتند از:

• در صورت نیش خوردن پوست با کنه، می توان بعد از برداشتن کنه از روی پوست، از محلول ایزوپروپیل الکل برای ضدعفونی کردن و درمان جای نیش استفاده کرد.
• برای ضدعفونی کردن پوست اطراف گوش که به تازگی سوراخ شده قابل استفاده است.
• ایزوپروپیل الکل می تواند بوی بد بدن را نیز از بین ببرد. البته نباید در استفاده از آن زیر بغل زیاده روی کرد.
• این ماده به عنوان یک میکروب کش قوی شناخته می شود. بنابراین می توان برای از بین بردن میکروب ها و خوشبو کردن داخل کفش از آن استفاده کرد.
• با ترکیب کردن مقداری ایزوپروپیل الکل با کمی روغن ضروری درون یک ظرف اسپری می توان یک محلول خوشبوکننده آماده کرد و از آن برای خوشبو کردن خانه استفاده نمود.
• برای از بین بردن عوامل بیماری زا و ضدعفونی کردن سطوح می توان از این محلول استفاده کرد.
• دستمال آشپزخانه، اسفنج حمام، اسفنج ظرفشویی و... را می توان با این محلول کاملا تمیز و ضدعفونی کرد.
• تبلت، لپتاپ و بخصوص گوشی تلفن همراه در معرض انواع باکتری ها و آلودگی ها هستند که می توانند به راحتی بیماری ها را از طریق تماس دست منتقل کنند. می توان این وسایل را با محلول ایزوپروپیل الکل به خوبی تمیز و ضدعفونی کرد. (البته نباید محلول را به صورت مستقیم روی دستگاه اسپری کنید. بهتر است از یک پارچه تمیز برای این کار استفاده نمایید.)
• برای تمیز کردن جواهراتی که نمی خواهیم آسیبی به آن ها وارد شود می توان از این ماده استفاده کرد.